Toets "Enter" om naar de inhoud te gaan

Ontwerpen voor toegankelijk recht (legal design)

Steeds meer is er besef van de diversiteit in mensen, behoeften, competenties, vaardigheden, situaties, etc. Steeds meer wordt verantwoordelijkheid genomen en/of afgedwongen om verantwoordelijkheid te nemen voor sociale en ecologische impact. Bijvoorbeeld in de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en ESG-rapportages (Environmental, Social, Governance) waar (grote) bedrijven van publiek belang aan moeten voldoen. Daarna volgen de kleinere ondernemingen. En ook de burger moet steeds meer het gedrag en handelen aanpassen. Bewustwording van de ander en de omgeving is een belangrijk onderdeel van legal design. Legal design speelt hier op in door bijvoorbeeld te begrijpen wie de betrokkenen zijn, welke behoeften zij hebben, welke rechten zij hebben en hoe deze voor een ieder toegankelijk gemaakt kunnen worden. Het is een interdisciplinaire, veelal holistische benadering en raakt alle aspecten van een onderneming, organisatie of overheid.

Legal design, zoals we dit in de praktijk zien en in ons Basisboek legal design hebben vastgelegd heeft een aantal uitgangspunten en aspecten.

  • Begin bij de behoefte van mensen.
  • Bevorder waarden als rechtvaardigheid, welzijn, autonomie en menselijke waardigheid en doe dit op een wijze waarbij mensen gezien en gehoord worden, persoonlijk en dichtbij.
  • Een contract is een middel, een afspraak voor het creëren, beschermen en onderhouden van waarde(creatie). Dit in tegenstelling tot de wijze waarop het nu veelal is vormgegeven met het oog op het winnen in een rechtszaal en risicomanagement.
  • Zet het recht proactief en preventief in, voorkom dat mensen onrechtmatig handelen, fouten maken. En als er iets verkeerd gaat, spreek dan van tevoren af hoe je met dit soort situaties omgaat.
  • Het proces van overeenkomen is evenzo belangrijk als de overeenkomst zelf.
  • Een arbeidscontract moet minimaal aan een aantal juridische aspecten voldoen. Vaak is dat minder dan gedacht en kan het dus op één of twee A4tjes.
  • Een arbeidscontract past in een juridisch bouwwerk, dat ook weer past in het bouwwerk van de onderneming (HR, Verkoop, Management, etc.).
  • Houd rekening met welk recht van toepassing is.
  • Houd rekening met cultuuraspecten van verschillende medewerkers. Een visualisering kan verschillend vanuit achtergrond en cultuur worden begrepen.
  • Legal design betreft het ontwerp van:
    • Informatie (vaak visualisering van juridische informatie, processtappen en situaties)
    • Producten (bijvoorbeeld ondersteunende middelen om tot een contract te komen, een tool of app)
    • Diensten (bijvoorbeeld de interne dienstverlening van HR en Juridische Zaken in samenwerking met de Operatie, en externe dienstverlening naar rechtzoekenden)
    • Organisatie (de coördinatie en wijze waarop mensen, middelen, informatie en dergelijke is georganiseerd)
    • Systemen (de ondersteunende infrastructuur, waaronder een systeem om contracten te maken, te onderhouden en te beheersen).
  • Legal design is een coöperatief en participatief proces met betrokkenen en levert vaak meer op dan alleen het behalen van het doel waarmee gestart wordt (kennis, inzicht, betrokkenheid, etc.)

Als interdisciplinair ontwerp begeleid ik het proces en afhankelijk van de juridische aspecten werk ik samen met juridisch specialisten.

Ga naar de inhoud